- ποσειδωνία
- Αρχαία ελληνική αποικία στην Κάτω Ιταλία, στη δυτική ακτή της Λευκανίας. Ευρήματα της νεολιθικής και της εποχής του χαλκού μαρτυρούν την παρουσία του ανθρώπου στην περιοχή της Π. από τους αρχαιότατους χρόνους. Η πρώτη μόνιμη εγκατάσταση όμως χρονολογείται μόλις στον 6o αι. π.Χ. με την ίδρυση της αποικίας από Αχαιούς της Σύβαρης. Στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. η Π. κατακτήθηκε από τους Λουκανούς. Για ένα σύντομο διάστημα περιήλθε πάλι στους Έλληνες με την εκστρατεία του Αλεξάνδρου του Μολοσσού, αλλά το 331 – 330 π.Χ. την κατέλαβαν πάλι οι Λουκανοί. Το 273 π.Χ. έγινε ρωμαϊκή αποικία με το όνομαPaestumκαι γνώρισε αξιόλογη ακμή. Το 877 μ.Χ. η πόλη καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς.
Χτισμένη σε μια βραχώδη περιοχή, η Π. περιβάλλεται από τείχη που χτίστηκαν σε διάφορες εποχές και έχουν το σχήμα ακανόνιστου πεντάγωνου. Οι τρεις περίφημοι δωρικοί ναοί της από εντόπια πέτρα παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική από τα μέσα του 6ου ως τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. Ο αρχαιότερος, η λεγόμενη «βασιλική» που χρονολογείται περίπου στο 550 π.Χ., είναι δωρικού τύπου με ιωνικές επιδράσεις στη διακόσμηση και πρέπει να ήταν αφιερωμένος στην Ήρα, όπως και ο λεγόμενος «ναός του Ποσειδώνος», ο οποίος λανθασμένα αποδιδόταν στον επώνυμο θεό της πόλης και ο οποίος είναι ο νεότερος από τους τρεις (περίπου 460 π.Χ.). Ο τρίτος ναός, ο λεγόμενος της Δήμητρας, ήταν όπως φαίνεται αφιερωμένος στην Αθηνά· χτίστηκε το 510 π.Χ. περίπου και έχει λεπτότερες αναλογίες από την επιβλητική βασιλική.
Αξιόλογες είναι και οι τοιχογραφίες των λουκανικών τάφων του 4ου αι. π.Χ., με σκηνές από τη ζωή του νεκρού: με τη ζωηρότητα και τον πλούτο των χρωμάτων τους, μαρτυρούν την επίδραση μάλλον της σύγχρονης ιταλικής τέχνης παρά της ελληνικής. Μοναδικό γνωστό δείγμα της ελληνικής ζωγραφικής των κλασικών χρόνων αποτελούν οι πέντε τοιχογραφίες, του «τάφου του δύτη», που ανακαλύφθηκε το 1968.
Η ανατολική πλευρά του ναού της Δήμητρας. Ο ναός είναι ο μικρότερος από τους τρεις ναούς που υπάρχουν στην Ποσειδωνία.
* * *η, Νβλ. ποσειδώνιος.
Dictionary of Greek. 2013.